1. Ceny transferowe w kontroli podatkowej
Według polskich przepisów podatkowych podmioty powiązane (kapitałowo, osobowo, rodzinnie) powinny w transakcjach realizowanych pomiędzy sobą stosować ceny odpowiadające cenom, które zastosowałyby podmioty niezależne. Jeżeli zastosowane ceny różnią się od cen rynkowych, organ podatkowy może dokonać szacowania dochodu podatnika poprzez zmniejszenie kosztów uzyskania przychodów lub zwiększenie przychodów podatnika do wysokości, jaką podatnik wykazałby gdyby w transakcji zastosowano cenę uznaną przez organ podatkowy za rynkową. Dodatkowy dochód podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowych, przy czym w niektórych wypadkach organ może zastosować stawkę 50 proc.
Rola cen transferowych w polityce władz skarbowych systematycznie rośnie. W grudniu 2015 r. Minister Finansów zapowiedział, że problem cen transferowych będzie priorytetowym obszarem kontroli podatkowych w 2016 r.[1] W kolejnym komunikacie Minister Finansów potwierdził wzmożenie kontroli cen transferowych począwszy od II kwartału bieżącego roku.[2]
2. Rola dokumentacji cen transferowych
Ustawy podatkowe zobowiązują podatników do posiadania tzw. dokumentacji cen transferowych (dalej: Dokumentacja), które powinny obrazować przebieg transakcji i uzasadniać rynkowy charakter cen stosowanych w transakcjach z podmiotami powiązanymi. Jeżeli podatnik nie przedstawi Dokumentacji w terminie, oszacowana przez władze skarbowe nadwyżka dochodu podatnika, zostanie opodatkowana sankcyjną 50 proc. stawką podatku dochodowego. Jeżeli organ podatkowy otrzyma Dokumentację, to nawet jeżeli cena transakcyjna zostanie zakwestionowana, opodatkowanie doliczonego dochodu nastąpi z zastosowaniem standardowej stawki 19 proc. W praktyce Dokumentacje spełniają następujące funkcje:
- Dokumentacja spełniająca wymogi ustawowe umożliwia uniknięcie 50 proc. stawki podatku, jeżeli organ faktycznie zakwestionuje rynkowy charakter transakcji.
- Dokumentacja, potwierdzająca rynkowy charakter transakcji,pozwala na uniknięcie szacowania dochodu przez organ podatkowy, lub ograniczenie zakresu dokonanego szacowania.
- Dokumentacja potwierdzająca fakt wykonania usług i stosowania rynkowych cen stanowi środek obrony w wypadku kontroli dotyczącej podatku VAT.
- Dokumentacja wyklucza ryzyko nałożenia na osoby zarządzające podmiotem, który nie przedstawił Dokumentacji, sankcji karnoskarbowych, które zdaniem wielu prawników mogą być stosowane w wypadku nieprzedstawienia Dokumentacji w wymaganym terminie.
3. Kto powinien sporządzać Dokumentację?
Podatnik powinien sporządzić Dokumentację obejmującą transakcję lub transakcje między podmiotami powiązanymi, w których łączna kwota (lub jej równowartość) wynikająca z umowy lub rzeczywiście zapłacona w roku podatkowym łączna kwota wymagalnych w tym roku świadczeń przekracza równowartość:
- 100.000 EURO – w transakcjach towarowych,jeżeli wartość transakcji nie przekracza 20% kapitału zakładowego podatnika,
- 50.000 EURO – w transakcjach towarowych, jeżeli wartość transakcji przekracza 20% kapitału zakładowego podatnika,
- 30.000 EURO – w przypadku świadczenia usług, sprzedaży lub udostępnienia wartości niematerialnych i prawnych,
- 20.000 EURO – w transakcjach z podmiotami z tzw. rajów podatkowych.
Obowiązek sporządzenia Dokumentacji dotyczy również umów spółek osobowych, umów konsorcjum i umów dotyczących wspólnych przedsięwzięć zawieranych pomiędzy podmiotami powiązanymi, jeżeli wartość wkładów przekroczyła 50.000 EURO.
4. Kiedy należy sporządzić Dokumentację?
Dokumentację należy przedstawić organowi podatkowemu w terminie siedmiu dni od dnia otrzymania żądania przedstawienia Dokumentacji. Krótki termin powoduje, że przygotowanie Dokumentacji, która będzie skutecznie bronić podatnika w już trakcie kontroli jest praktycznie niemożliwe. Dokumentacja musi być więc przygotowana wcześniej. W praktyce Dokumentację sporządza się w trakcie lub po zakończeniu roku podatkowego, którego Dokumentacja dotyczy.
5. Nowe przepisy dotyczące cen transferowych. Dlaczego rola Dokumentacji będzie się zwiększać?
W 2015 r. Sejm uchwalił nowe przepisy o cenach transferowych. Nowe przepisy wejdą w życie 1 stycznia 2017 r. i spowodują, że ryzyko podatkowe związane z cenami transferowymi wzrośnie. Nowe regulacje nie zmienią jednak wymogów dotyczących Dokumentacji za rok 2016 i lata wcześniejsze.
Istotną zmianą będzie wprowadzenie obowiązku sporządzenia Dokumentacji niezwłocznie po zakończeniu roku podatkowego. Do końca trzeciego miesiąca po zakończeniu roku podatkowego przypadającego na rok 2017 (tj. do 31 marca 2018 r.) podatnicy, którzy osiągną przychody lub koszty w wysokości wyższej niż 2.000.000 EURO, będą musieli pod rygorem sankcji karnoskarbowych złożyć oświadczenie o przygotowaniu Dokumentacji za rok 2017.
Rafał Bartosik
radca prawny
[1] Komunikat MF z 18.12.2015 r.; http://www.mf.gov.pl/ministerstwo-finansow/wiadomosci/komunikaty/-/asset_publisher/6Wwm/content/ceny-transferowe-zamierzenia-ministerstwa-finansow-na-rok-2016
[2] Komunikat MF z 05.06.2016 r.; http://www.finanse.mf.gov.pl/web/bip/ministerstwo-finansow/wiadomosci/komunikaty/-/asset_publisher/6Wwm/content/id/5216917