Wraz z dniem 1 stycznia 2019 r. weszła w życie nowa ustawa z dnia 22 marca 2018 r. o komornikach sądowych (Dz.U. z 2018 r. poz. 771). Zastąpiła ona obowiązującą dotychczas ustawę z dnia 29 sierpnia 1997 r. o komornikach sądowych i egzekucji (Dz.U. 1997 nr 133 poz. 882), która była nowelizowana ponad czterdzieści razy, co w konsekwencji spowodowało naruszenie jej wewnętrznej spójności i przejrzystości. W związku z tym powstała konieczność opracowania nowej regulacji powyższej materii.
Oprócz zmian w zasadach funkcjonowania komorników sądowych, nowa ustawa wprowadza także szereg zmian w przepisach kodeksu postępowania cywilnego dotyczących postępowania egzekucyjnego. Warte zauważenia są w szczególności nowy przepis – art. 809¹ KPC dotyczący obowiązku nagrywania niektórych czynności egzekucyjnych komornika prowadzonych poza kancelarią, a także zmieniona zasada prowadzenia egzekucji z ruchomości.
- Utrwalanie przebiegu czynności za pomocą urządzenia rejestrującego obraz i dźwięk.
Utrwalaniu za pomocą urządzenia rejestrującego obraz i dźwięk podlega przebieg następujących czynności egzekucyjnych dokonywanych przez komornika poza kancelarią:
1) z udziałem dłużnika zmierzające do ustalenia jego stanu majątkowego;
2) zajęcie ruchomości;
3) wykonanie postanowienia o oddaniu ruchomości pod dozór innej osobie niż dłużnik;
4) licytacja ruchomości z wyłączeniem licytacji elektronicznej;
5) licytacja nieruchomości, chyba że jej przebieg jest utrwalany w inny sposób;
6) oględziny nieruchomości;
7) wprowadzenie w zarząd nieruchomości w trybie art. 933;
8) opróżnienie pomieszczeń z osób lub rzeczy;
9) wydanie ruchomości i nieruchomości;
10) wprowadzenie w posiadanie;
11) przymusowe otwarcie pomieszczenia;
12) przeszukanie mieszkania lub pomieszczenia gospodarczego dłużnika.
Komornik zobowiązany jest uprzedzić uczestników biorących udział w danej czynności o jej utrwalaniu. Ze względu na ochronę prawa do prywatności, komornik będzie musiał przerwać utrwalanie przebiegu czynności w miejscu zamieszkania dłużnika lub osoby trzeciej, jeżeli dłużnik lub ta osoba temu się sprzeciwią. Przerwanie utrwalania przebiegu czynności nie jest jednak równoznaczne z przerwaniem dokonywania czynności egzekucyjnych przez komornika, które będą nadal przeprowadzane, lecz bez urządzenia rejestrującego obraz i dźwięk. Na żądanie osoby, która sprzeciwiła się utrwalaniu czynności, komornik podejmuje utrwalanie czynności na nowo. Strony i uczestnicy postępowania będą mogli zapoznać się z zapisem obrazu i dźwięku wyłącznie w siedzibie kancelarii komorniczej, a zapisy te nie będą mogły być im wydane.
Celem wprowadzenia niniejszej regulacji jest zapewnienie stronom i sądowi większej kontroli nad czynnościami przeprowadzanymi przez komornika i uniknięcie w ten sposób naruszeń prawa.
- Egzekucja z ruchomości
Nowelizacja wprowadziła także zmiany w art. 845 KPC dotyczące zasad prowadzenia egzekucji z ruchomości, w szczególności doprecyzowane zostały warunki dopuszczalności zajęcia. Wyłączone spod zajęcia zostały ruchomości w sytuacji, gdy z ujawnionych w sprawie okoliczności wynika, że nie stanowią one własności dłużnika. W razie przedstawienia niebudzącego wątpliwości dowodu na piśmie, że zajęte ruchomości nie stanowią własności dłużnika, komornik zobowiązany jest umorzyć postępowanie w niezbędnym zakresie. Nie dotyczy to jednak sytuacji, w której sam dłużnik dokonał zbycia ruchomości na rzecz osoby trzeciej.
Pozostałe zasady nie uległy zmianie i tak w dalszym ciągu zająć można ruchomości dłużnika będące w jego władaniu albo we władaniu samego wierzyciela, który do nich skierował egzekucję. Ruchomości dłużnika będące we władaniu osoby trzeciej można zająć tylko wówczas, gdy osoba ta zgadza się na ich zajęcie albo przyznaje, że stanowią one własność dłużnika.
Powyższe zmiany mają na celu wyeliminowanie sytuacji podczas których dochodziło do zajęcia ruchomości osób trzecich niebędących dłużnikami i w konsekwencji uchronić te osoby od konieczności występowania z powództwem o zwolnienie rzeczy spod egzekucji w trybie art. 841 KPC.