W ramach zmniejszania skutków kryzysu gospodarczego ustawodawca zdecydował się na udzielenie pomocy przedsiębiorcom, którzy ponoszą straty z powodu epidemii wirusa SARS-CoV-2. Główne instrumenty tej pomocy są następujące.
Świadczenia na rzecz ochrony miejsc pracy.
Przedsiębiorcy, u których wystąpił spadek obrotów definiowany jako zmniejszenie sprzedaży towarów lub usług o co najmniej 15% rok do roku lub o co najmniej 25% miesiąc do miesiąca, i którzy wprowadzili przestój ekonomiczny lub obniżony wymiar czasu pracy, mogą liczyć na dofinansowanie kosztów zatrudnienia w postaci świadczeń na rzecz ochrony miejsc pracy oraz środków na pokrycie składek ZUS od tych świadczeń. Dofinansowanie wypłacane jest przez Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych na podstawie wniosku składanego w wojewódzkim urzędzie pracy.
Obniżenie wymiaru czasu pracy przez pracodawcę może nastąpić o 20%, nie więcej jednak niż do pół etatu. Wynagrodzenie pracowników w efekcie wprowadzonego obniżonego wymiaru czasu pracy nie może być niższe niż minimalne wynagrodzenie, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy. W takim przypadku świadczenie na rzecz ochrony miejsc pracy równa się połowie wynagrodzenia pracownika, jednak nie więcej niż 40% przeciętnego wynagrodzenia.
W przypadku przestoju ekonomicznego wiążącego się z niewykonywaniem pracy pomimo gotowości do jej wykonywania, pracodawca może zmniejszyć wynagrodzenie pracowników nawet o 50%, lecz nie może ono wynieść mniej niż minimalne wynagrodzenie, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy. W takim przypadku świadczenie na rzecz ochrony miejsc pracy wynosi 50% minimalnego wynagrodzenia, z uwzględnieniem wymiaru czasu pracy.
Świadczenie, w żadnym z powyższych przypadków, nie przysługuje odnośnie pracowników, których wynagrodzenie w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku było wyższe niż 300%przeciętnego wynagrodzenia.
Warunki pracy w okresie przestoju ekonomicznego lub obniżonego wymiaru czasu pracy należy ustalić w porozumieniu pomiędzy pracodawcą a związkiem zawodowym, a w przypadku gdy taki nie działa u pracodawcy – z wyłonionymi przedstawicielami pracowników. Kopię zawartego porozumienia pracodawca jest zobowiązany przekazać właściwemu okręgowemu inspektorowi pracy w terminie 5 dni roboczych od zawarcia porozumienia. Do zmiany warunków pracy w powyższy sposób nie wymaga się porozumienia zmieniającego ani wypowiedzenia zmieniającego.
Świadczenia oraz środki na pokrycie ZUS przysługują przez łączny okres 3 miesięcy. Przedsiębiorca może je uzyskać nie tylko odnośnie pracowników etatowych, ale także odnośnie osób „zatrudnionych” na podstawie umowy zlecenie lub innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy o zleceniu.
Ponieważ dofinansowanie ma na celu ochronę miejsc pracy, przedsiębiorca jest zobowiązany do utrzymania w zatrudnieniu pracowników objętych świadczeniami przez okres dofinansowania oraz po jego zakończeniu przez tak długi okres jak pobierał świadczenia. W razie rozwiązania umowy z pracownikiem, na którego wynagrodzenie przedsiębiorca otrzymał dofinansowanie, przedsiębiorca będzie zmuszony je zwrócić.
Zwolnienie ze składek ZUS.
Mikroprzedsiębiorcy, czyli przedsiębiorcy zatrudniający do 9 osób, mogą zostać zwolnieni z obowiązku zapłaty składek ZUS. Zwolnienie dotyczy nieopłaconych składek za miesiące marzec – maj 2020 r. Zwolnienie obejmuje zarówno składki samego przedsiębiorcy, jak i składki za pracujących dla niego osób, przez które należy rozumieć pracowników etatowych i wykonujących czynności na podstawie umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy o zleceniu.
Także samozatrudnieni mogą skorzystać ze zwolnienia, o ile nie uzyskali przychodu przekraczającego 300% przeciętnego wynagrodzenia.
Zwolnienie obejmuje tylko tych przedsiębiorców, którzy prowadzili działalność gospodarczą już przed 1 lutego 2020 r.
Wniosek należy złożyć do 30 czerwca 2020 r.
Zwolnienie, o którym mowa powyżej, odbywa się w trybie umorzenia nieopłaconych składek.
Dofinansowanie starosty powiatu do wynagrodzeń pracowników mikro-, małych i średnich przedsiębiorców.
Tarcza antykryzysowa wskazuje, że starosta będzie mógł przyznać przedsiębiorcy dofinansowanie na część kosztów wynagrodzeń pracowników etatowych oraz „zatrudnionych” na podstawie umowy zlecenie lub innej umowy o świadczenie usług, do której stosuje się przepisy o zleceniu. Dofinansowanie obejmie także należne od wynagrodzeń składki na ubezpieczenia społeczne.
Dofinansowanie z umowy ze starostą przeznaczone jest dla przedsiębiorców, u których wystąpił spadek obrotów gospodarczych w następstwie wystąpienia COVID-19. W tym przypadku spadek obrotów gospodarczych definiowany jest jako zmniejszenie sprzedaży towarów lub usług w ujęciu ilościowym lub wartościowym obliczane rok do roku.
Wysokość dofinansowania jest uzależniona od skali spadków obrotów, która w ustawie jest trzystopniowa. Wysokość dofinansowania może wynieść: 50% minimalnego wynagrodzenia oraz składek na ZUS od pracodawcy na każdego zgłoszonego pracownika przy spadku obrotów o co najmniej 30%; 70% minimalnego wynagrodzenia oraz składek na ZUS od pracodawcy na każdego zgłoszonego pracownika przy spadku obrotów o co najmniej 50%; 90% minimalnego wynagrodzenia oraz składek na ZUS od pracodawcy na każdego zgłoszonego pracownika przy spadku obrotów o co najmniej 80%.
Dofinansowanie wypłacane jest w okresach miesięcznych. Na ten moment dofinansowanie jest przewidywane na okres trzech miesięcy.
By otrzymać dofinansowanie, należy w terminie 14 dni od ogłoszenia naboru przez dyrektora powiatowego urzędu pracy złożyć wniosek do powiatowego urzędu pracy, właściwego ze względu na siedzibę przedsiębiorcy lub miejsce wykonywania pracy przez pracowników.
Przedsiębiorca jest zobowiązany do utrzymania w zatrudnieniu pracowników objętych dofinansowaniem przez okres dofinansowania oraz po jego zakończeniu przez tak długi okres jak przedsiębiorca pobierał dofinansowanie. W razie rozwiązania umowy z pracownikiem, na którego wynagrodzenie przedsiębiorca otrzymał dofinansowanie, przedsiębiorca będzie zmuszony je zwrócić.
Dofinansowanie na analogicznych zasadach będzie mógł otrzymać od starosty przedsiębiorca niezatrudniający pracowników, jeśli wystąpił u niego spadek obrotów. W tym przypadku wysokość dofinansowania może wynieść: 50% minimalnego wynagrodzenia przy spadku obrotów o co najmniej 30%; 70% minimalnego wynagrodzenia przy spadku obrotów o co najmniej 50%; 90% minimalnego wynagrodzenia przy spadku obrotów o co najmniej 80%. Przedsiębiorca zobowiązany jest utrzymać prowadzoną działalność gospodarczą przez okres dofinansowania oraz po jego zakończeniu przez tak długi okres jak przedsiębiorca pobierał dofinansowanie. W razie nieutrzymania działalności gospodarczej dofinansowanie będzie podlegać zwrotowi.
Świadczenie postojowe.
Świadczenie postojowe może otrzymać osoba prowadząca działalność gospodarczą, a także zleceniobiorca oraz osoba „pracująca” na innej umowie cywilnoprawnej, o ile ich przychód nie przekracza 300% przeciętnego wynagrodzenia.
W przypadku osób prowadzących działalność gospodarczą, mogą one ubiegać się o świadczenie, jeżeli zawiesiły działalność po 31 stycznia 2020 r. albo nie zawiesiły działalności, ale ich przychód w miesiącu poprzedzającym złożenie wniosku był o 15% niższy od przychodu w miesiącu wcześniejszym.
W odniesieniu do osób pracujących na umowach cywilnoprawnych postawiono warunek zawarcia takiej umowy nie później niż w dniu 1 lutego 2020 r. Wniosek o przyznanie świadczeń tym osobom składany jest za pośrednictwem odpowiednio zleceniodawcy lub zamawiającego.
Świadczenie przysługuje jednorazowo w wysokości 80% minimalnego wynagrodzenia (z kilkoma wyjątkami, kiedy przysługuje w niższej wysokości). Ustawa jednak upoważnia Radę Ministrów do wydania rozporządzenia w sprawie przyznania ponownego świadczenia.